Tiêu chuẩn ớt khô xuất khẩu: Đáp ứng yêu cầu Chất lượng Quốc tế

Ớt khô là một mặt hàng nông sản có giá trị xuất khẩu cao, được ưa chuộng rộng rãi trên thị trường toàn cầu nhờ tính tiện lợi và khả năng bảo quản lâu dài. Tuy nhiên, để đưa sản phẩm ớt khô xuất khẩu đến tay người tiêu dùng quốc tế, các doanh nghiệp xuất khẩu ớt phải tuân thủ những tiêu chuẩn chất lượng và quy định an toàn thực phẩm vô cùng nghiêm ngặt. Việc nắm vững các tiêu chuẩn ớt khô xuất khẩu là chìa khóa để đảm bảo sản phẩm cạnh tranh và được chấp nhận tại các thị trường khó tính. Cùng Viot Minh Trang tìm hiểu ngay sau đây.

Tổng quan thị trường xuất khẩu ớt khô

Thị trường ớt xuất khẩu nói chung và ớt khô nói riêng đang có xu hướng tăng trưởng ổn định trên toàn cầu. Theo dự báo, quy mô thị trường ớt khô toàn cầu có thể đạt khoảng 4,5 tỷ USD vào năm 2026, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) ước tính trên 5% trong giai đoạn 2021-2026. Ớt khô được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm để sản xuất gia vị, tương ớt, thực phẩm chế biến sẵn (ví dụ: mì ăn liền, đồ hộp), cũng như trong ngành dược phẩm và mỹ phẩm.

Các thị trường nhập khẩu chính bao gồm Liên minh Châu Âu (EU), Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc. Trong đó, Trung Quốc là nhà nhập khẩu ớt khô lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 30-40% tổng khối lượng nhập khẩu toàn cầu. 

Thị trường EU cũng là một mục tiêu quan trọng với nhu cầu đa dạng về chủng loại và chất lượng, đặc biệt là các nước như Đức, Pháp, và Hà Lan. 

Nhu cầu về ớt khô xuất khẩu không chỉ dừng lại ở số lượng mà còn đặc biệt chú trọng đến chất lượng, độ an toàn, và khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Xu hướng này đòi hỏi các nhà sản xuất và xuất khẩu phải đầu tư mạnh mẽ vào quy trình canh tác, chế biến và kiểm soát chất lượng để đáp ứng các điều kiện xuất khẩu nông sản ngày càng khắt khe, bao gồm cả việc tuân thủ các tiêu chuẩn ớt khô xuất khẩu nghiêm ngặt.

Thị trường xuất khẩu ớt khô

Tiêu chuẩn chất lượng cho ớt khô xuất khẩu

Để thành công trong việc xuất khẩu ớt, đặc biệt là ớt khô, sản phẩm không chỉ cần có hương vị đặc trưng mà còn phải đáp ứng một loạt các tiêu chuẩn ớt khô xuất khẩu chất lượng cụ thể, được quy định chặt chẽ bởi cả quốc gia xuất khẩu và quốc gia nhập khẩu. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này là yếu tố cốt lõi để đảm bảo sản phẩm được chấp nhận, duy trì uy tín và mở rộng thị phần trên các thị trường quốc tế khó tính.

1. Màu sắc và ngoại quan

Màu sắc và hình thái bên ngoài của ớt khô là những chỉ tiêu đầu tiên mà nhà nhập khẩu và người tiêu dùng đánh giá.

• Màu sắc: Ớt khô phải có màu đỏ tươi tự nhiên, đặc trưng cho từng giống ớt, và phải đồng đều trên toàn bộ sản phẩm. Không được phép có dấu hiệu bạc màu, xỉn màu, hoặc xuất hiện các đốm màu lạ cho thấy sự hư hỏng, nhiễm nấm mốc hoặc quá trình sấy không đúng cách.
• Ngoại quan: Sản phẩm phải khô ráo hoàn toàn, không có dấu hiệu ẩm ướt, vón cục (đối với bột ớt) hoặc bết dính. Đối với ớt nguyên quả hoặc thái lát, cần giữ được hình dạng tương đối nguyên vẹn, với tỷ lệ vỡ vụn cho phép thường không quá 5% tổng khối lượng. Bề mặt ớt phải sạch, không bám bụi bẩn, đất cát hay bất kỳ tạp chất hữu cơ hoặc vô cơ nào có thể nhìn thấy bằng mắt thường.

Màu sắc và ngoại quan

2. Độ ẩm

Độ ẩm là một trong những chỉ tiêu kỹ thuật quan trọng nhất, có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng bảo quản và chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm của ớt khô xuất khẩu.

• Mức độ yêu cầu: Độ ẩm cao là nguyên nhân chính gây ra nấm mốc và sản sinh độc tố. Do đó, tiêu chuẩn ớt khô xuất khẩu thường yêu cầu độ ẩm phải đạt dưới 10-12%, tùy thuộc vào khí hậu của nước nhập khẩu và thời gian vận chuyển. Các thị trường khó tính hoặc yêu cầu thời gian bảo quản dài có thể yêu cầu độ ẩm thấp hơn, ví dụ dưới 8%.
• Kiểm soát: Việc kiểm soát độ ẩm chặt chẽ trong suốt quá trình sấy và bảo quản là vô cùng cần thiết, thường được thực hiện thông qua các phương pháp sấy nông sản hiện đại như sấy đối lưu tuần hoàn để đạt được độ khô lý tưởng và đồng đều.

Độ ẩm

3. Độ cay (Scoville Heat Units – SHU)

Độ cay là yếu tố đặc trưng của ớt và là một chỉ tiêu quan trọng đối với các thị trường tiêu thụ ớt như một loại gia vị chính.

• Yêu cầu đa dạng: Yêu cầu về độ cay (đo bằng đơn vị Scoville Heat Units – SHU) sẽ khác nhau tùy thuộc vào giống ớt và thị hiếu của thị trường nhập khẩu. Ví dụ, ớt hiểm (bird’s eye chili) phổ biến có thể đạt từ 50.000 – 100.000 SHU, trong khi ớt Paprika (ớt bột ngọt) có độ cay rất thấp, có khi chỉ dưới 500 SHU. Một số thị trường ngách có thể yêu cầu các loại ớt siêu cay với SHU lên đến hàng triệu.
• Thử nghiệm: Các lô hàng ớt khô xuất khẩu thường được thử nghiệm định kỳ tại các phòng thí nghiệm chuyên biệt để đảm bảo độ cay đạt mức cam kết, đáp ứng kỳ vọng của khách hàng.

4. Hàm lượng tạp chất

Tiêu chuẩn về tạp chất là một yếu tố nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn và chất lượng sản phẩm.

• Tạp chất vô cơ: Bao gồm đất, cát, sỏi, kim loại (do lẫn trong quá trình thu hoạch hoặc chế biến). Hàm lượng tạp chất vô cơ phải ở mức cực thấp, thông thường không quá 0.5% tổng khối lượng.
• Tạp chất hữu cơ: Bao gồm cành, lá, cuống ớt thừa, hạt ớt không mong muốn, côn trùng (cả sống và chết), hoặc các phần khác của cây ớt không phải là quả ớt. Các loại tạp chất này cũng cần được loại bỏ tối đa, với giới hạn phổ biến không quá 1% tổng khối lượng.

Hàm lượng tạp chất

5. Hàm lượng chất bay hơi và tinh dầu

Các chất bay hơi và tinh dầu là những thành phần quan trọng tạo nên hương thơm và mùi vị đặc trưng của ớt.

• Đánh giá chất lượng: Hàm lượng các chất này cao cho thấy ớt giữ được nhiều tinh chất tự nhiên, màu sắc và hương vị đậm đà, đặc biệt quan trọng đối với các sản phẩm ớt dùng làm gia vị hoặc nguyên liệu cho ngành thực phẩm chế biến. Quá trình sấy và bảo quản không đúng cách có thể làm giảm đáng kể hàm lượng này. Một số tiêu chuẩn có thể quy định hàm lượng tinh dầu tối thiểu, ví dụ không dưới 1.5ml/100g.

Tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm

Đây là yếu tố then chốt quyết định khả năng thâm nhập thị trường của ớt khô xuất khẩu. Các tiêu chuẩn này đặc biệt nghiêm ngặt ở các thị trường như EU và Hoa Kỳ:

1. Giới hạn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (MRLs)

Mỗi thị trường nhập khẩu có một danh mục và giới hạn MRLs riêng cho từng loại hóa chất bảo vệ thực vật. Các quy định này thường được đo bằng đơn vị ppm (phần triệu) hoặc ppb (phần tỷ). EU, ví dụ, có hơn 500 MRLs cho nhiều loại sản phẩm nông nghiệp. 

Việc tuân thủ MRLs là bắt buộc và được kiểm tra rất chặt chẽ. Các điều kiện xuất khẩu nông sản này đòi hỏi vùng nguyên liệu phải được kiểm soát chặt chẽ.

Giới hạn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (MRLs)

2. Giới hạn kim loại nặng

Sản phẩm không được vượt quá giới hạn cho phép về các kim loại nặng như Chì (Pb) với giới hạn thường < 0.1 mg/kg, Cadmi (Cd) < 0.05 mg/kg, Asen (As) và Thủy ngân (Hg), có thể tích tụ từ đất hoặc nước.

3. Tiêu chuẩn vi sinh vật

Kiểm soát các chỉ tiêu vi sinh vật như tổng số vi khuẩn hiếu khí (thường < 10^5 CFU/g), Coliforms, E.coli (âm tính/g), Salmonella (âm tính/25g), nấm men và nấm mốc. Sự hiện diện của các vi khuẩn gây bệnh này có thể dẫn đến việc lô hàng bị từ chối hoặc thu hồi.

4. Độc tố nấm mốc (Mycotoxins)

Đây là chỉ tiêu cực kỳ quan trọng và được kiểm soát gắt gao đối với ớt khô, đặc biệt là Aflatoxin. Độc tố nấm mốc có thể hình thành khi ớt bị ẩm mốc trong quá trình sấy hoặc bảo quản. Các tiêu chuẩn ớt khô xuất khẩu luôn đặt nặng vấn đề này, với giới hạn Aflatoxin B1 thường < 5 µg/kg và tổng Aflatoxin < 10 µg/kg cho một số sản phẩm nhập khẩu vào EU.

Độc tố nấm mốc (Mycotoxins)

5. Khả năng truy xuất nguồn gốc (Traceability)

Toàn bộ quá trình từ vùng trồng, thu hoạch, sơ chế, chế biến đến đóng gói và vận chuyển phải được ghi chép minh bạch, cho phép truy xuất ngược lại nguồn gốc sản phẩm khi cần thiết. Đây là yêu cầu bắt buộc của nhiều thị trường lớn để đảm bảo an toàn và chất lượng sản phẩm.

6. Chứng nhận và hệ thống quản lý chất lượng quốc tế

Các doanh nghiệp xuất khẩu ớt cần áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến như ISO 22000 (hệ thống quản lý an toàn thực phẩm), HACCP (phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn), GMP (thực hành sản xuất tốt), và các chứng nhận như BRC, Halal, Kosher tùy theo yêu cầu của thị trường và đối tác.

Quy trình kiểm soát chất lượng ớt khô tại các doanh nghiệp xuất khẩu

Để đảm bảo ớt khô xuất khẩu đáp ứng mọi tiêu chuẩn, một quy trình kiểm soát chất lượng chặt chẽ là điều cần thiết, được triển khai bởi các doanh nghiệp xuất khẩu ớt chuyên nghiệp:

1. Kiểm soát chất lượng tại vùng nguyên liệu và thu hoạch

• Lựa chọn vùng trồng: Chỉ hợp tác với các vùng trồng có điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp và áp dụng các tiêu chuẩn canh tác bền vững như VietGAP hoặc GlobalGAP. VIOT Minh Trang, ví dụ, cam kết 100% vùng nguyên liệu đạt các tiêu chuẩn này.
• Giám sát canh tác: Theo dõi sát sao việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, đảm bảo tuân thủ thời gian cách ly để không vượt quá MRLs.
• Kiểm tra đầu vào: Kiểm tra ngẫu nhiên mẫu ớt tươi tại thời điểm thu hoạch để đánh giá sơ bộ chất lượng và hàm lượng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trước khi đưa vào chế biến.

 Kiểm soát chất lượng tại vùng nguyên liệu và thu hoạch

2. Sơ chế và chế biến ban đầu

• Thu hoạch đúng lúc: Ớt được thu hoạch khi đạt độ chín tối ưu để đảm bảo màu sắc và hương vị.
• Phân loại và làm sạch: Ớt tươi được phân loại ngay lập tức, loại bỏ các quả hỏng, dập nát, sau đó rửa sạch loại bỏ bụi bẩn và để ráo nước hoàn toàn.
• Tiền xử lý (nếu cần): Thực hiện các bước tiền xử lý như cắt lát (nếu sản xuất ớt lát) hoặc làm mềm vỏ để chuẩn bị cho quá trình sấy.

3. Kiểm soát quá trình sấy

• Áp dụng công nghệ sấy tiên tiến: Sử dụng các phương pháp sấy nông sản hiện đại như sấy đối lưu tuần hoàn (thường ở 50-70°C) hoặc sấy lạnh (ở nhiệt độ dưới 40°C tùy loại ớt và yêu cầu), giúp tối ưu hóa quá trình làm khô, duy trì chất lượng sản phẩm và ngăn ngừa sự phát triển của nấm mốc.
• Kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm: Duy trì nhiệt độ và độ ẩm phù hợp trong buồng sấy để đảm bảo ớt khô đều, đạt độ ẩm mục tiêu mà không bị biến đổi màu sắc, hương vị hay phát sinh độc tố.

Kiểm soát quá trình sấy

4. Kiểm soát sau sấy và đóng gói

• Làm mát: Ớt khô được làm mát về nhiệt độ môi trường trước khi đóng gói để tránh ngưng tụ hơi nước.
• Phân loại lại: Kiểm tra lại ớt khô một lần nữa để loại bỏ những phần không đạt yêu cầu.
• Đóng gói: Sản phẩm được đóng gói trong bao bì kín khí, chống ẩm, phù hợp với quy cách đóng gói hàng hóa xuất khẩu của từng thị trường, có đầy đủ thông tin ghi nhãn.

5. Kiểm tra thành phẩm cuối cùng

• Lấy mẫu và kiểm nghiệm: Lấy mẫu ngẫu nhiên từ lô hàng thành phẩm theo tiêu chuẩn AQL (Acceptable Quality Limit) để kiểm tra đầy đủ các chỉ tiêu hóa lý (độ ẩm, độ cay), vi sinh vật (E.coli, Salmonella, nấm mốc), dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, và đặc biệt là độc tố Aflatoxin tại các phòng thí nghiệm được công nhận.
• Lưu hồ sơ: Mọi kết quả kiểm tra đều được lưu hồ sơ đầy đủ để phục vụ mục đích truy xuất nguồn gốc và kiểm tra của cơ quan chức năng.

Kiểm tra thành phẩm cuối cùng

Thủ tục và chứng từ cần thiết để xuất khẩu ớt khô

Để đảm bảo quá trình xuất khẩu ớt khô diễn ra thuận lợi, các doanh nghiệp xuất khẩu ớt cần chuẩn bị đầy đủ các thủ tục và chứng từ theo yêu cầu của cả Việt Nam và nước nhập khẩu:

1. Đăng ký kinh doanh và mã số xuất nhập khẩu

• Doanh nghiệp phải có giấy phép đăng ký kinh doanh hợp lệ với chức năng xuất nhập khẩu nông sản.
• Đăng ký mã số xuất nhập khẩu tại cơ quan hải quan.

2. Chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate – PC)

Đây là chứng từ bắt buộc đối với hầu hết các mặt hàng nông sản, chứng nhận lô hàng không mang các loại sâu bệnh gây hại theo quy định của nước nhập khẩu. PC được cấp bởi cơ quan kiểm dịch thực vật tại Việt Nam.

Chứng nhận kiểm dịch thực vật 

3. Chứng nhận xuất xứ (Certificate of Origin – C/O)

C/O chứng minh nguồn gốc sản phẩm từ Việt Nam, giúp nhà nhập khẩu được hưởng ưu đãi thuế quan theo các hiệp định thương mại tự do (ví dụ: EVFTA). C/O được cấp bởi VCCI hoặc các tổ chức được Bộ Công Thương ủy quyền.

4. Giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm (Health Certificate / Certificate of Free Sale – CFS)

Một số thị trường yêu cầu chứng nhận sản phẩm được phép lưu hành tự do tại Việt Nam và đạt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

5. Hồ sơ hải quan và bộ chứng từ xuất khẩu

• Tờ khai hải quan: Khai báo thông tin lô hàng trên hệ thống điện tử của Tổng cục Hải quan Việt Nam.
• Hợp đồng mua bán (Sales Contract): Giữa bên xuất khẩu và nhập khẩu.
• Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice): Chi tiết giá trị và mô tả hàng hóa.
• Phiếu đóng gói (Packing List): Chi tiết số lượng, trọng lượng, quy cách đóng gói từng kiện hàng.
• Vận đơn (Bill of Lading – B/L) hoặc Giấy gửi hàng không (Air Waybill – AWB): Chứng từ vận chuyển do hãng tàu/hàng không cấp.
• Các chứng từ khác: Tùy theo yêu cầu của từng hợp đồng hoặc thị trường như chứng nhận bảo hiểm, kết quả kiểm nghiệm chất lượng, v.v.

6. Tuân thủ yêu cầu đặc thù của thị trường

• Thị trường Hoa Kỳ: Đối với tiêu chuẩn xuất khẩu nông sản sang Mỹ, doanh nghiệp cần tuân thủ Đạo luật Hiện đại hóa An toàn Thực phẩm (FSMA) của FDA, bao gồm việc đăng ký cơ sở (Food Facility Registration), lập kế hoạch an toàn thực phẩm (FSMA Produce Safety Rule) và chương trình xác minh nhà cung cấp nước ngoài (FSVP).
• Thị trường EU: Yêu cầu rất cao về MRLs, độc tố nấm mốc, truy xuất nguồn gốc và các chứng nhận bền vững.

Việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn ớt khô xuất khẩu và các quy định an toàn thực phẩm là yếu tố sống còn để doanh nghiệp xuất khẩu ớt có thể thành công trên thị trường quốc tế. Bằng cách đầu tư vào quy trình kiểm soát chất lượng từ vùng nguyên liệu, áp dụng công nghệ chế biến tiên tiến và chuẩn bị đầy đủ các thủ tục cần thiết, ớt khô xuất khẩu của Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục được các thị trường khó tính nhất, góp phần nâng cao giá trị và uy tín của nông sản Việt Nam trên bản đồ thế giới.